Op 6 juni 2015 overleed in een ziekenhuis in Parijs de Franse acteur Pierre Brice op 86-jarige leeftijd aan de gevolgen van een longontsteking. De naam zal bij weinigen een belletje doen rinkelen, maar dat verandert wellicht als ik zeg dat hij de acteur was die in de jaren ‘60 gestalte gaf aan het personage Winnetou, geschapen door de Duitse auteur Karl May.

 

De Winnetou-films waren in de eerste plaats gericht op de jeugd, en komen daarom soms was schoolmeesterachtig over, maar ze behoren tot de grootste successen uit de Europese filmgeschiedenis en creëerden ook de context voor de Italiaanse spaghettiwesterns. Zonder Winnetou en Old Shatterhand geen Leone, geen Man Zonder Naam of Django. 

 

Winnetou 1. Teil is gebaseerd op de eerste Winnetouroman van Karl May, waarin de twee helden, Winnetou en Old Shatterhand elkaar leren kennen en bloedbroeders worden. De film houdt zich redelijk goed aan het oorspronkelijke verhaal van May, al zijn er wel enkele details gewijzigd. In de roman laat May de bandiet Santer ontsnappen, om de twee bloedbroeders de kans te geven om nog diverse boeken lang achter hem aan te jagen. De filmmakers vonden een dergelijk open einde te gewaagd. In de roman is Old Shatterhand een jongeman die zijn vaderland (Duitsland) verlaat om zijn geluk te beproeven in de Nieuwe Wereld: hij is, anders gezegd, een groentje. In de film wordt hij gespeeld door Lex Barker, een veertiger die daarvoor al gestalte had gegeven aan Tarzan. 

 

Old Shatterhand is nu een ingenieur die door de spoorwegmaatschappij naar het Westen wordt gestuurd om uit te vissen waarom het traject van de geplande spoorlijn is veranderd. Het traject zou om het jachtgebied van de Apachen worden heen geleid, maar voert er nu dwars doorheen. Shatterhand ontdekt dat de boze plannen zijn uitgedokterd door een zekere Santer, een schurk die het heeft voorzien op de verborgen goudschatten van de Apachen. Santer heeft de probeert een oorlog met de Indianen uit te lokken, zodat het leger zal ingrijpen en hij het goud kan stelen ...

 

Brice en Barker waren ideaal gecast als Winnetou en Old Shatterhand en ook Mario Adolf was een uitstekende keuze als de gemene Santer. Zelfs bij het lezen van een roman van Karl May verschijnen de gezichten automatisch voor je geestesoog. De muziek van Martin Böttcher (met name het hoofdthema) klinkt tamelijk sentimenteel, maar het landschap van Kroatië (de omgeving van Split) waar de films werden opgenomen, is op adembenemende wijze in beeld gebracht. Het indiandorp werd gesitueerd op een plateau hoog boven de rivier Zrmanja in het Velebitgebergte. De vergezichten zijn werkelijk spectaculair. 

 

Het grootste probleem wordt anno nu gevormd door de vaak erg flauwe en kinderachtige humor. Zo is er een Britse reporter genaamd Tuff Tuff (!) die voor de Oxford Times Indianen wil fotograferen, maar die verrekte roodhuiden blijven nooit stistaan voor zijn camera. Ook het rare stemmetje van Ralf Woltter als Sam Hawkens begint snel te vervelen. Je moet die tekortkomingen maar voor lief nemen. Winnetou is zo’n film die je een keer in je leven gezien moet hebben.