De Tweede Wereldoorlog is bijna op zijn einde. De Amerikanen zijn al ver Duitsland binnen getrokken en de Russische legers staan voor Berlijn. Hitler heeft zichzelf teruggetrokken in zijn bunker, samen met zijn vrouw en vele van zijn generaals en soldaten. De Führer is helemaal doorgedraaid en ziet niet in dat zijn rijk in elkaar aan het storten is. Niet alleen maakt hij vele vergissingen in zijn militaire inschattingsvermogen, maar ook loopt hij iedereen te vervloeken. Zijn uiterlijk is niet van de charismatische leider zoals we hem kennen, maar meer een zielig, klein en lijkbleek mannetje. Terwijl de Russen steeds verder de stad binnendringen gebeurt er van alles in de bunker. Veel soldaten en generaals zien het niet meer zitten en plegen zelfmoord of gaan er vandoor. Anderen zweren juist hun trouw aan Hitler en willen tot het bittere einde doorvechten. Hitler pleegt uiteindelijk samen met zijn vrouw zelfmoord en een andere gast mag voor een paar dagen het leidersstokje nog overnemen. Der Untergang eindigt met de capitulatie van Nazi-Duitsland.
Voor een film van een dikke 2 1/2 uur gebeurt er wel heel erg weinig in Der Untergang. Makkelijk zou er een uur beeldmateriaal geschrapt kunnen worden, zonder af te doen aan het verhaal van de film. Waarschijnlijk wilde de regisseur dit niet, omdat zijn film dan niet meer Oscar-waardig zou zijn. Helaas betekent dit dat er een behoorlijk saaie film is ontstaan, waarbij zeker veel van de kleine subplotjes weinig kunnen boeien. Veel verhalen, zoals dat van een klein jongetje met een anti-tank wapen, staan helemaal op zichzelf en houden geen verband met het grote geheel. Der Untergang is dan ook een nogal onsamenhangende film geworden. Hiernaast is het haast onmogelijk om enige antipathie ten opzichte van Hitler te krijgen, omdat Bruno Ganz een behoorlijk komisch karakter neer weet te zetten. Hitler`s woedeuitbarstingen en zijn gestoorde gedrag doen soms eerder aan Charlie Chaplin in The Great Dictator denken, dan aan een angstinboezemende dictator. Het lijkt mij dat dit onmogelijk de bedoeling van de regisseur geweest kan zijn.
Uit het feit dat vier op de tien Engelsen denkt dat Adolf Hitler een filmpersonage is, blijken meerdere dingen. Wat relevant is in dezen, is dat het aantoont dat de beruchte dictator behoorlijk geschikt is om in een speelfilm te laten fungeren, al dan niet geportretteerd door een schouwspeler. In het geval van Der Untergang is het Bruno Ganz die de bekendste snordrager ooit neerzet. Ganz doet dit met Duitse vakkundigheid.
Helaas staat het personage dat Ganz neerzet niet zo centraal als ik aanvankelijk vermoedde. De titel van de prent prent verwijst namelijk niet enkel naar de laatste dagen van Hitler, maar bovenal naar het einde van het gehele Derde Rijk. De afsluiting van dit tijdperk wordt verteld vanuit verscheidene perspectieven, die helaas niet allen gelijkmatig weten te boeien.
De basis voor deze film, de memoires van Hitler's secretaresse, is naar mijn mening een verkeerde geweest. Hierdoor ligt de focus teveel op de secretaresse, die op zich niet veel meer aan de dag legt dan blinde adoratie voor de almachtige leider.
Oorlogsscènes zijn niet al te talrijk, maar worden realistisch en zonder opsmuk gebracht. Op zich valt er op de kwaliteit van deze film van Oliver Hirschbiegel (o.a. Das Experiment) dan ook niet veel aan te merken, maar is naar mijn mening de insteek dus niet de juiste geweest.
Indien je lui van aard bent (lees: geen boeken wenst te lezen), maar wel iets over Hitler te weten wil komen, volstaat het wellicht om achtereenvolgens Hitler: The Rise of Evil en Der Untergang te bekijken. Een al te objectief beeld zul je hierdoor niet krijgen, maar dat geven de meeste boeken en documentaires evenmin.
Aanraders in overeenkomstige genres, volgens Yahhrrrrm: - Rescue Dawn (oorlog / drama : 6.5) - Citizen Kane (drama : 8) - Factotum (drama / humor : 7.5) - Hard Times (drama / sport : 7.5) - Off Screen (drama / thriller : 7)
Hoe beoordeelt Yahhrrrrm categorie drama eigenlijk?
