Een verfilming van één van de bekendste streekromans uit de Nederlandse literatuur, Dorp aan de Rivier (1934), van de Brabantse auteur Antoon Coolen. Voor Fons Rademakers was het de eerste speelfilm als regisseur. Het scenario werd geschreven door een nog jonge en (in Nederland) relatief onbekende Hugo Claus. 

 

De film vertelt het verhaal van de Friese huisarts Van Taeke in een Brabants dorp aan de Maas, in de jaren twintig van de vorige eeuw. De stugge Fries ligt overhoop met de plaatselijke notabelen (de burgemeester en de notaris) en de gewone dorpelingen bezien hem met argwaan: ze kunnen geen hoogte van hem krijgen, maar leren hem gaandeweg waarderen, omdat ze begrijpen dat hij het beste met ze voorheeft. Van Taeke  riskeert in enkele gevallen zijn eigen leven om dat van een dorpsbewoner te redden. In het geheim werkt de burgemeester echter aan een ingenieus plan om de weerbarstige Noorderling af te danken ... 

 

Rademakers had stage gelopen in Rome bij Vittorio De Sica en de film is gemodelleerd naar het voorbeeld van het Italiaanse neorealisme: een film over ‘gewone’ mensen, op sobere wijze in beeld gebracht. Er valt ook invloed aan te wijzen van de Zweedse grootmeester Ingmar Berman, met wie Rademakers oppervlakkig bevriend was en die hem van enkele adviezen had voorzien. De film werd op diverse festivals enthousiast onthaald, won de Britse Golden Globe en sleepte ook een Oscarnominatie in de wacht voor beste buitenlandse film. 

 

Bijna 60 jaar na dato doen de luchtige momenten soms wat oubollig aan, maar de film scoort met een aantal dramatische en tragi-komische scènes, zoals een bizarre nachtwake na de zelfmoord van een molenaarsknecht (een scène waarin de invloed van Bergman heel duidelijk aanwezig is). Het personage van de weerbarstige huisarts voor wie alle mensen, arm of rijk, gelijk zijn, symboliseerde voor Coolen ook de opkomst van het socialisme (en de weerstand daartegen van de betere burgers), maar dat aspect is wat op de achtergrond geraakt. De acteurs hadden moeite met de overstap van het theater naar de het grote bioscoopdoek, maar Max Croiset (als Van Taeke) en vooral Jan Teulings (als zijn grote tegenspeler de burgemeester) zijn erg goed.